In Nederland houden boeren veel dieren, zoals koeien, kippen, varkens en schapen, voor hun vlees of andere producten zoals melk, eieren en wol. Een deel van die producten verkopen ze in Nederland en een deel in het buitenland. De dieren zorgen voor vervuiling met stoffen als methaan, een gas dat bijdraagt aan klimaatverandering, en stikstof, dat slecht is voor kwetsbare natuurgebieden.

Accijns is een belasting op producten. De overheid gebruikt accijns om producten duurder te maken. Dit moet ervoor zorgen dat mensen door hoge kosten minder gaan gebruiken van die producten. De overheid wil met een hoge accijns op gas, diesel en benzine dat mensen zuiniger auto’s kopen en minder rijden.

Alle volwassenen in Nederland moeten zich verzekeren tegen ziektekosten met een basisverzekering. De kosten van de zorg voor zieke mensen worden zo verdeeld onder alle Nederlanders. Elk jaar betaal je de eerste 385 euro aan zorgkosten zelf, dat heet het eigen risico. Mensen die meestal gezond zijn, maar zo nu en dan zorg nodig hebben, betalen dit bedrag het ene jaar wel en het andere jaar niet. Maar mensen met een chronische ziekte betalen dit bedrag elk jaar. Als het eigen risico wordt afgeschaft, gaat de maandelijkse premie voor iedereen omhoog.

Na de verkiezingen kijkt de Kiesraad hoeveel stemmen een politieke partij in heel Nederland gekregen heeft en welk deel van het totaal aantal stemmen dat is. Op basis daarvan worden de zetels in de Tweede Kamer verdeeld. Dit systeem leidt ertoe dat er uit sommige regio’s meer mensen in de Tweede Kamer zitten dan uit andere regio’s. Dat kan veranderen als elke regio een vast aantal plaatsen in de Tweede Kamer krijgt.

In sommige gemeenten reizen mensen die ouder zijn dan 65 al gratis met het openbaar vervoer. Ook hebben veel vervoersbedrijven kortingsregelingen voor ouderen. Als mensen vanaf 65 jaar gratis met trein, tram en bus kunnen reizen, hebben de vervoersbedrijven minder inkomsten.

CO2, koolstofdioxide, is een gas dat vrijkomt bij het verbranden van fossiele brandstoffen zoals kolen en gas. Hoe meer CO2 er in de lucht zit, hoe meer de warmte van de zon op aarde blijft hangen. Dit heet het broeikaseffect. Het is een belangrijke oorzaak van klimaatverandering. Het is moeilijk om snel helemaal stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen. Een tussenoplossing is het bewaren van CO2 onder de grond.

Suriname was tot 1975 een kolonie van Nederland. Daarom wordt er Nederlands gesproken en hebben veel Surinamers familie die in Nederland woont. Nu hebben mensen die in Suriname wonen een visum nodig om naar Nederland te reizen. Wie naar Nederland reist, reist automatisch ook naar de Europese Unie. De Europese landen bepalen samen vanuit welke landen mensen een visum nodig hebben om naar Europa te komen. Nederland moet de visumvrije toegang van Surinamers dus met de andere landen regelen en kan dat niet alleen doen.

Nederland is lid van de NAVO, een bondgenootschap van Europese en Noord-Amerikaanse landen. De landen hebben beloofd dat zij elkaar zullen helpen als een van hen wordt aangevallen. Ook hebben zij afgesproken dat zij een bedrag dat gelijk is aan 2% van het bruto binnenlands product aan defensie zullen uitgeven, bijvoorbeeld aan soldaten of wapens. Nederland doet dat nu niet. Het bruto binnenlands product is al het geld wat mensen in een land per jaar verdienen.

Op de lessen in muziek, kunst en cultuur is sinds 2008 flink bezuinigd. Het gevolg hiervan is dat op scholen minder les wordt gegeven over kunst en cultuur. Meer geld hiervoor betekent dat kinderen meer kunnen leren over kunst en cultuur.

In een kerncentrale wordt elektriciteit opgewekt. Hier komt geen CO2 bij vrij. Daarom zijn kerncentrales beter voor het klimaat dan elektriciteitscentrales die draaien op kolen en gas. Een kerncentrale gebruikt radioactief materiaal. Na het gebruik kan de straling van het radioactieve materiaal nog tienduizenden jaren gevaarlijk zijn. Het afval moet dus voor zeer lange tijd goed worden opgeslagen.

Sinds 2021 betaalt elke passagier die vanuit Nederland vliegt daar belasting voor. Het bedrag is nu 26,43 euro. Vliegtuigen stoten veel koolstofdioxide (CO2) uit, dat bijdraagt aan opwarming van de aarde. De belasting op vliegreizen moet ervoor zorgen dat de prijsverschillen tussen vliegtickets en treinkaartjes kleiner worden. Deze belasting geldt niet voor vrachtverkeer, kleine vliegtuigen en mensen die overstappen.

Sociale huurwoningen zijn woningen met een huurprijs van maximaal 808,06 euro per maand. Deze woningen zijn alleen beschikbaar voor mensen met een inkomen van maximaal 48.625 euro per jaar. Ze worden verhuurd door woningcorporaties. Woningcorporaties verkopen soms huurwoningen en ontvangen hiervoor geld. Het initiatief voor de verkoop ligt bij de woningcorporatie, niet bij de huurder. Er zijn nog meer mensen die hun sociale huurwoning willen kopen, maar dit aanbod niet krijgen. Als zij dit wel kunnen doen, vermindert het aanbod sociale huurwoningen.

In Nederland is grote behoefte aan kinderopvang. De wachttijden voor een plaats op de kinderopvang zijn lang. De kinderopvang wordt meestal aangeboden door instellingen die winst (willen) maken. Het gaat om 3 op de 5 locaties voor kinderopvang.

Nederland heeft met andere landen afspraken gemaakt over de opvang van vluchtelingen. Die afspraken liggen vast in wat we internationaal recht noemen. Ze gaan onder andere over gezinshereniging. Vluchtelingen die in Nederland mogen blijven, mogen ook hun gezinsleden (zoals een partner, ouders of kinderen) naar Nederland laten komen. Alleen bij hoge uitzondering mogen ook andere gezinsleden naar Nederland komen.

Mensen die meer dan 57.000 euro vermogen hebben, betalen daar belasting over. Vermogen bestaat uit spaargeld, aandelen van bedrijven en een tweede huis. Het eigen huis waarin iemand woont telt niet mee. Mensen die een fiscale partner hebben, beginnen pas bij het dubbele, 114.000 euro, belasting te betalen.

De overheid heeft regels gemaakt voor scholen om ervoor te zorgen dat kinderen alleen zaken leren die passen bij Nederlandse normen en waarden. Dat wordt ook gecontroleerd. Er zijn organisaties die op basis van religie of levensbeschouwing jongeren lesgeven buiten schooltijden. Over de inhoud van die lessen zijn geen afspraken gemaakt en er is bijna geen controle op.

Grote bedrijven, de bouw, het verkeer en vee zorgen voor de meeste stikstof in de lucht. Om de Europese natuurdoelen te halen heeft Nederland besloten om de uitstoot van stikstof flink omlaag te brengen, want die is slecht voor de natuur. Door stikstof gaat namelijk een deel van de planten, bomen en dieren dood. De regering heeft in de wet vastgelegd dat de uitstoot van stikstof in 2035 de helft minder moet zijn. Volgens deze stelling zou dat dus eerder moeten.

In de Participatiewet is afgesproken dat mensen met een uitkering minder geld krijgen als ze samenwonen met iemand die ook geld binnenkrijgt. Het gaat dan bijvoorbeeld om de partner, maar ook om kinderen boven de 27 jaar of inwonende ouders. Die mensen hebben werk of zelf ook een uitkering. Dat noemen we de kostendelersnorm.

De Europese Unie (EU) telt op dit moment 27 landen. Er zijn tien landen die ook bij de EU willen. Landen kunnen pas lid worden als ze voldoen aan bepaalde eisen van de EU. Zo moeten ze democratisch zijn, de economie op orde hebben en corruptie bestrijden. Alle 27 landen moeten akkoord gaan met nieuwe leden. Als één land zich daartegen verzet, gaat uitbreiding van de EU niet door.

De overheid gebruikt steeds vaker gegevens van burgers. Bijvoorbeeld om fraude met uitkeringen op te sporen. Of om criminaliteit tegen te gaan. Die gegevens gaan over de wijk waar ze wonen, maar ook over persoonlijke informatie van burgers, zoals hun leeftijd, woonplaats of afkomst. Op basis van een reeks instructies (algoritme) doen computersystemen daarmee voorspellingen voor groepen mensen. Het gebruik van afkomst of nationaliteit in een algoritme zorgt ervoor dat daarop ook wordt beoordeeld.

Het wegverkeer in Nederland stoot ongeveer 20 procent van de broeikasgassen uit. Een elektrische auto stoot tijdens het rijden geen broeikasgassen uit. Daarom geeft de overheid geld aan mensen die een elektrische auto kopen: 2.000 euro voor een gebruikte elektrische auto en 2.950 euro voor een nieuwe. Voor het opladen van een elektrische auto moet natuurlijk elektriciteit worden opgewekt en daarbij kunnen wel broeikasgassen vrijkomen.

Alle werknemers vanaf 21 jaar hebben recht op het wettelijk minimumloon. Dit is het loon dat je minimaal moet ontvangen als je werkt. De regering stelt het minimumloon vast. De hoogte van de bijstandsuitkering en de AOW (de Algemene Ouderdomswet) is gekoppeld aan het minimumloon.

In de komende zeven jaar zullen er ongeveer 900.000 woningen bij moeten komen om het woningtekort in Nederland op te lossen. Gemeenten die woningen willen laten bouwen, moeten nu eerst kijken of het mogelijk is in bebouwd gebied. Pas onder strenge voorwaarden mag het op landbouwgebied. Als het gemakkelijker wordt, kunnen er sneller nieuwe woningen worden gebouwd.

In Nederland stemt het parlement, dat bestaat uit de Eerste en de Tweede Kamer, over wetten. Inwoners van Nederland kunnen daar niet zelf over stemmen. Een volksstemming over een bepaalde wet heet een referendum. Invoering van dit voorstel betekent dat inwoners kunnen aangeven of ze het wel of niet eens zijn met een wet die al door het parlement is aangenomen. Het gaat om een bindend referendum: als voldoende mensen tegen zo’n wet stemmen, gaat deze niet door.

In de coronaperiode was het afsteken van vuurwerk helemaal verboden. Nu mag het afsteken van siervuurwerk wel, maar knalvuurwerk niet meer. Volgens deze stelling moet ook siervuurwerk verboden worden. Alleen gemeenten of andere organisaties zouden dan nog vuurwerkshows mogen organiseren.

Bedrijven – industrie, dienstverlening en landbouw – kunnen nu van de overheid geld krijgen om hun productie milieuvriendelijker te maken. Denk aan koop en gebruik van elektrische wagens, slimmere manieren om afval te verwerken, gebruik van duurzame energie, isolatie van het gebouw of hergebruik van grondstoffen. Minder geld daarvoor betekent dat bedrijven zelf meer moeten gaan betalen om duurzamer te werken. Of dat ze daar minder snel voor kiezen.

Het komt voor dat mensen hun leven voltooid vinden en dat ze willen sterven. Bijvoorbeeld omdat ze een goed en lang leven hebben gehad. Of omdat ze ‘levensmoe’ zijn. Deze mensen mogen volgens de wet geen hulp krijgen bij zelfdoding. Want alleen mensen die ondraaglijk en uitzichtloos lijden mogen die hulp krijgen. Dit lijden moet een psychische of lichamelijke oorzaak hebben. Artsen kunnen in die bijzondere gevallen iemand helpen met sterven.

Nederland geeft ontwikkelingslanden geld om armoede te verminderen. Vaak heeft dat geld een duidelijk doel: betere gezondheidszorg, voeding en water of bescherming tegen klimaatverandering. Soms stelt de regering voorwaarden aan ontwikkelingshulp, zoals het inzetten van Nederlandse bedrijven. Het koppelen van ontwikkelingshulp aan het terugnemen van asielzoekers zou ook zo’n voorwaarde kunnen zijn. Landen die weigeren om uitgeprocedeerde asielzoekers terug te nemen van wie duidelijk is dat die uit dat land komen, zouden dan geen geld meer krijgen.

Voor sociale huurwoningen met een huur tot 808,06 euro (in 2023) mag de huur niet hoger zijn dan is toegestaan op basis van het puntensysteem voor huurwoningen. De overheid stelt die regels vast. De huur kan elk jaar verhoogd worden met de gemiddelde stijging van de lonen. Ook voor de meeste woningen in de vrije sector stelt de overheid regels vast voor de maximale verhoging van de huur. Door de huur niet te verhogen gaan de lasten van huurders niet omhoog, maar krijgen de verhuurders minder geld.

De wetgever bepaalt welke straffen een rechter kan opleggen als iemand een misdaad heeft begaan. Denk aan een geldboete, een taakstraf of een gevangenisstraf. Nederland heeft wel maximumstraffen, maar geen minimumstraffen. Rechters kijken bij straffen altijd naar elk geval afzonderlijk. Een minimumstraf zou dat veranderen.