Coalitievorming 2025: Vijf Mogelijke Formaties na 29 Oktober

1. VVD + CDA + JA21 + PVV (81 zetels)

De rechtse coalitie

Dit is de meest rechtse coalitie-optie voor de formatie. Vier partijen die elkaar goed kunnen vinden op kernthema's - een formatie die relatief snel gerealiseerd zou kunnen worden.

Waar ze het eens zijn:

• Migratie: Alle vier voor een tweestatusstelsel, tegen de Spreidingswet, en voor het strafbaar stellen van illegaal verblijf
• Defensie: Sterk pro-NAVO, alle vier tegen een Europees leger maar voor meer defensie-uitgaven
• Economie: Geen verhoging erfbelasting, geen extra belastingen op vermogen
• Windmolens: BBB en JA21 zijn fel tegen nieuwe windparken, VVD en CDA willen ze wel maar met maatregelen

Mogelijk spanningsveld in deze coalitie:

De PVV wil veel radicaler dan de andere drie coalitiepartners. Bij kernenergie wil de PVV bijvoorbeeld vier centrales en meerdere kleine reactoren (SMR's), terwijl VVD en CDA op twee centrales mikken. Ook bij cultuur: de PVV wil de publieke omroep afschaffen, terwijl de anderen alleen willen bezuinigen. Een formatieproces met deze partijen vraagt dus wel compromissen.

2. VVD + BBB + GroenLinks-PvdA + PVV (75 zetels)

De onwaarschijnlijke coalitie

Dit is misschien wel de meest opmerkelijke coalitie-optie in deze lijst: PVV en GroenLinks-PvdA in één kabinet. Op papier mogelijk, maar in de praktijk lijken deze partijen fundamenteel van mening te verschillen over bijna alles. Een formatie met deze combinatie zou bijzonder complex worden.

Zeldzame overeenkomsten:

• Alle vier voor het verhogen van de leeftijd van het minimumloon naar 18 jaar (behalve BBB)
• Eigenlijk is dit ongeveer waar het ophoudt

Onoverbrugbare verschillen:

• Klimaat: GroenLinks-PvdA wil 100 km/u max overal, geen nieuwe fossiele subsidies. PVV wil 140 km/u en fossiele industrie koesteren
• Migratie: Diametraal tegengesteld - van PVV's "asielstop" tot GL-PvdA's humane opvang
• Identiteit: PVV tegen "woke", GL-PvdA pro-diversiteit en inclusie
• Europa: PVV wil uit de EU, GL-PvdA juist meer Europese samenwerking

3. VVD + CDA + GroenLinks-PvdA + JA21 (75 zetels)

De coalitie zonder PVV

Dit is de enige coalitie in de top 5 zonder de PVV. Dit is een uitdagende combinatie voor een formatie - maar misschien wel de meest interessante coalitie-optie.

Gedeelde visie:

• Infrastructuur: Alle vier voor de Lelylijn
• Onderzoek: VVD, CDA en GL-PvdA willen meer geld voor wetenschappelijk onderzoek (JA21 ook)
• Staatsstructuur: Allen tegen een Europees leger
• Woningbouw: Consensus over bouwen op landbouwgrond (met voorwaarden)

Grote breuklijnen:

• Klimaat en stikstof: GL-PvdA wil radicale verduurzaming, JA21 wil het stikstofbeleid volledig herzien. CDA en VVD zoeken de middenweg
• Landbouw: Van JA21's "koesteren van de sector" tot GL-PvdA's "halvering veestapel"
• Migratie: JA21 wil grenscontroles en beperking, GL-PvdA wil humane opvang en snelle integratie

4. VVD + CDA + D66 + GroenLinks-PvdA (76 zetels)

De progressieve coalitie

Dit is een uitdagende coalitie voor de kabinetsformatie. Maar: dit is ook de enige met twee linkse partijen.

Progressieve agenda mogelijk:

• Klimaat: Alle vier serieus over klimaatdoelen (al verschillen ze over de route ernaartoe)
• Europa: Breed draagvlak voor Europese samenwerking
• Onderwijs: Investeren in wetenschap en onderzoek
• Zorg: Discussie mogelijk over meer overheidsregie

Waar het knelt:

• Economie: VVD wil lage lasten, GL-PvdA wil hogere belastingen voor topverdieners
• Migratie: VVD strenger dan D66 en GL-PvdA
• Landbouw: Van VVD's "stimuleren ondernemen" tot GL-PvdA's transformatie-agenda

Het potentieel van deze coalitie:

Als deze vier partijen tijdens de formatie tot overeenstemming komen, zou Nederland kunnen koersen op:

• Ambitieus klimaatbeleid (maar realistischer dan GL-PvdA graag ziet)
• Investeringen in onderwijs en innovatie
• Progressieve sociale agenda
• Pragmatisch migratiebeleid

De vraag is of VVD haar rechtse achterban hierin meekrijgt. Dit coalitie-scenario zou resulteren in een centrumlinks kabinet.

5. CDA + GroenLinks-PvdA + ChristenUnie + PVV (81 zetels)

De paradoxale coalitie

Twee christelijke partijen, de grootste linkse partij en de PVV. Ook deze coalitie-combinatie roept vragen op voor de formatie.

Gedeeld waardencompass:

• Ontwikkelingshulp: CDA, ChristenUnie en GL-PvdA voor 0.7% norm (PVV wil afschaffen)
• Dierenwelzijn: Breed draagvlak voor betere normen
• Staatsstructuur: Consensus over rol Koning bij formatie

De PVV-factor:

De aanwezigheid van de PVV maakt deze coalitie bijzonder ingewikkeld:

• Cultuur: PVV wil Sinterklaas beschermen, GL-PvdA wil Keti Koti als feestdag
• Europa: PVV anti-EU, anderen pro
• Migratie: Volstrekt tegengestelde visies

Christelijke dilemma's:

Kunnen CDA en ChristenUnie samenwerken met een partij die zo radicaal anders denkt over vluchtelingen, ontwikkelingssamenwerking en Europese samenwerking? Hun christelijke waardencompass zou hier weleens leidend kunnen zijn.

De Grote Thema's in de Formatie: Waar Ligt de Scheidslijn?

Welke Coalitie is het Meest Realistisch na de Verkiezingen?

Als we puur naar de inhoud kijken en de formatie-kansen inschatten:

De Kabinetsformatie 2025: Meer Dan Cijfers

Deze analyse laat zien dat coalities vormen en een succesvolle formatie realiseren meer is dan zetels tellen. Inhoudelijke overeenstemming is cruciaal voor een werkbare coalitie, maar ook:

• Bereidheid tot compromissen tijdens de formatieonderhandelingen
• Vertrouwen tussen partijleiders en onderhandelaars
• Draagvlak bij achterban
• Uitvoerbaarheid van het coalitieakkoord

De verkiezingen op 29 oktober 2025 bepalen de zetelverdeling. Maar de échte spannende fase - de kabinetsformatie - begint daarna: kunnen deze partijen hun verschillen overbruggen en een coalitie vormen die Nederland de komende vier jaar kan besturen?

De komende weken zullen we zien welke coalitie het meeste draagvlak krijgt en welke partijen elkaar kunnen vinden in de formatieonderhandelingen. Blijf ikformeer.nl volgen voor alle updates over de coalitievorming en kabinetsformatie na 29 oktober.